W wyroku z dnia 29 kwietnia 2021 r. w sprawie o syg. C-19/20 TSUE uznał, że:
1) warunek umowny uznany za nieuczciwy należy co do zasady uznać za nigdy nie istniejący z tym skutkiem, że nie może on wywoływać konsekwencji wobec konsumenta (pkt. 43),
2) umowa w pozostałej, niedotkniętej wadami części, będzie dalej obowiązywać strony jeśli jest to możliwe po wyłączeniu z niej nieuczciwych warunków (pkt. 53),
3) nie ma możliwości uzupełniania umowy poprzez zmianę jej warunków na podstawie przepisów dyspozytywnych (pkt. 67),
4) kryteria umożliwiające dokonanie oceny tego, czy umowa może nadal obowiązywać po wyłączeniu z niej nieuczciwych warunków, powinny mieć charakter obiektywny, niezależny od sytuacji stron umowy (pkt. 56),
5) konsument będąc poinformowanym o skutkach nieważności może zrzec się systemu ochrony wynikającego z dyrektywy i nie dochodzić swoich praw (pkt. 46) albo może zawrzeć umowę odnowienia zobowiązania (pkt. 48-49),
6) sąd krajowy ma obowiązek informowania kredytobiorcy o ewentualnych roszczeniach restytucyjnych wynikających z nieważności umowy, jednak taka nieważność nie może penalizować konsumenta i musi przywracać stan faktyczny i prawny taki jakby nie było w umowie postanowień nieuczciwych (pkt 61).
Powyższy wyrok będzie miał wpływ na toczące się przed Sądem Najwyższym sprawy z wniosku Rzecznika Finansowego (III CZP 6/21), w której posiedzenie jest wyznaczone na dzień 7 maja br. jak i z wniosku Pierwszej Prezes SN (III CZP 11/21), w której posiedzenie jest wyznaczone na dzień 11 maja br.
W sprawie z wniosku Rzecznika Finansowego SN miałby udzielić odpowiedzi na pytanie czy w wypadku stwierdzenia przez sąd nieważności umowy kredytu denominowanego lub indeksowanego w walucie obcej lub uznania za niedozwolone postanowień umownych przewidujących indeksację kredytu do waluty obcej, gdy po usunięciu z niej postanowień niedozwolonych umowa kredytu nie może być dalej wykonywana to rozliczenie miałoby nastąpić według przepisów o świadczeniu nienależnym (art. 410 § 2 k.c. w zw. z art. 405 k.c.). W wypadku pozytywnej odpowiedzi na powyższe pytanie, Rzecznik Finansowy chciałby by SN odpowiedział na dodatkowe pytanie czy świadczenia nienależne stron powstają w wyniku odpadnięcia podstawy prawnej (conditio causa finita), czy też nieważności czynności prawnej zobowiązującej do świadczenia (conditio sine causa).
W sprawie natomiast z wniosku Pierwszej Prezes SN, po powyższym wyroku TSUE, szczególnie istotnego znaczenia nabierają odpowiedzi na pytania nr 5 tj. Czy w przypadku nieważności lub bezskuteczności umowy kredytowej z powodu niedozwolonego charakteru niektórych jej postanowień, bieg przedawnienia roszczenia banku o zwrot kwot wypłaconych z tytułu kredytu rozpoczyna się od chwili ich wypłaty? oraz 6 tj. Czy, jeżeli w przypadku nieważności lub bezskuteczności umowy kredytowej którejkolwiek ze stron przysługuje roszczenie o zwrot świadczenia spełnionego w wykonaniu takiej umowy, strona ta może również żądać wynagrodzenia z tytułu korzystania z jej środków pieniężnych przez drugą stronę?
Więcej na temat wyroku TSUE – https://curia.europa.eu/juris/document/document.jsf?text=&docid=240550&pageIndex=0&doclang=pl&mode=req&dir=&occ=first&part=1&cid=12283844
Więcej na temat wniosku Rzecznika Finansowego – http://www.sn.pl/sprawy/SitePages/zagadnienia_prawne.aspx?ItemSID=1489-301f4741-66aa-4980-b9fa-873e90506a11&ListName=Zagadnienia_prawne
Więcej na temat wniosku Pierwszej Prezes SN – http://www.sn.pl/aktualnosci/SitePages/Wydarzenia.aspx?ItemSID=725-0dc69815-3ade-42fa-bbb8-549c3c6969c5&ListName=Wydarzenia
